همبستگی اجتماعی

کشور های جهان به واسطه پدیده جهانی شدن در معرض تغیرات سریع گوناگونی هستند.این دگرگونی ها در ابعاد مختلف اجتماعی اقتصادی فرهنگی و سیاسی کاملا مشهود است.البته گاهی این تغیرات مثبت است و موجب توسعه وپیشرفت جامعه است و گاهی هم منفی و باعث پس رفت می شود.کشور ها ی جهان بخصوص کشورهای که از بنیان های قوی و محکم فرهنگی برخوردار نیستند یا درصدد حفظ  ارزشهای کلان خود نباشند در معرض دگرگونیهای منفی پیش خواهند رفت.یکی از اصلی ترین ارزشهای مهم هر جامعه ایی همبستگی اجتماعی در آن جامعه است.این ارزش در حال حاضر به واسطه عوامل مختلفی در حال تغیر  است.البته دقت داشته باشید که این ارزش از بین نمی رود فقط شکل آن عوض می شود.از نظر امیل دورکیم جامعه شناس فرانسوی دو نوع همبستگی در جوامع وجود دارد.همستگی مکانیکی و همستگی ارگانیکی.

همبستگی مکانیکی در جوامع ابتدایی و کوچک دیده می شود.شکل آن بصورت همانندی های بین مردم دیده می شود.مشابهت های زیادی بین افراد وجود داردو این راز وحدت و همبستگی بین انها است.آنها دارای  مشترکات زیادی هستند.مثل قومیت ومذهب.ازدواجها بیشتر درون گروهی است.بسیاری از کارها باهم انجام می شود.مثل انواع مراسم ها .این نوع از همبستگی به مرور زمان درحال تغییر است. زندگی شهرنشینی و دگرگونی های ناشی از پدیده جهانی شدن همستگی مکانیکی را تبدیل به همستگی ارگانیکی می کند.در همبستگی ارگانیکی کمتر مشترکاتی بین مردم وجود دارد.در اینجا ملاک  تفاوت ها بین افراد است.اعضای جامعه در کنار هم و مبنتی بر تعاملات اجتماعی متفاوت زندگی می کنند.نیازها باهم فرق دارند.نگاه افراد به زندگی یکسان نیست.مذاهب مختلف.قومیت های مختلف و خیلی چیزهای مختلف عامل همبستگی است.

روان کاوی اشخاص

خصوصیات هر دانش آموز نوجوانی  از لحاظ روانکاوی و روانشناسی قابل تامل است.در هر یک از این جملاتی که دانش آموزان روی میز یا برگه می نویسند ارزشهایی نهفته است که نشان دهنده  ذهنیت این افراد است. در زیر چند نمونه از آنها که در ورقه های امتحانی نوشته بودند آورده می شود.قبلا از همه این عزیزان تشکر می کنم.

1 - شب روان مست ولای تو علی       جان عالم به فدای تو علی     (دانش آموز علی محمد زنگی)

2- هیچ وقت نباید به قومیت کسی بی احترامی کرد                       ( دانش اموز منصور سرباز)

3- تو نیکی می کنی و در دجله انداز       که ایزد در بیابانت دهد باز   (دانش آموز محمد سرداری)

4- در دفتر خاطراتم نوشتم رفیق زیباست        معلم دفتر را دید گفت این رویاست

  گفتم ای معلم از رفاقت چه دانی؟                    گفت در عالم رفاقت رفیق همیشه تنهاست    ( دانش آموز علی سروری )

5-راهتو عوضی برو اما با عوضی راه نرو                                       (دانش آموز مرتضی لشگری)

6- دوستت ندارم به اندازه خورشید چون غروب می کند.

    دوستت ندارم به اندازه اقیانوس چون یک روزی به آخر می رسد.  ( دانش آموز امیر محمد محمدپور)

7-دندانم شکست به خاطر خرده سنگ هایی که داخل غذایم بود.دردم گرفت نه به خاطر دندانم بلکه به خاطر سو چشم مادرم.                                                                                  (دانش آموز  رضا مهدویان)

8-بمیرم و سیاه پوشت کنم بهتر است از اینکه بمانم و فراموشت کنم.  (دانش اموز محمد مهدی مهدویان )

9-اگر گدا یادی از پادشاه نکند  پادشاه چه داند که گدای هم هست. (دانش آموز  محمود مهدی اوغلی )

10-آقا ساده بگم خیلی گلی  یک کلام ختم کلام ( دانش آموز علیرضا مهدی پور)

11-وقتی کودک بودم پدرم در گوشم زد وهیچ نگفتم.وقتی نوجوان بودم پدرم در گوشم زد وباز چیزی نگفتم . حالا بزرگ شدم پدرم در گوشم زد ومن زدم زیر گریه.پدرم گفت چرا گریه می کنی؟گفتم آخر اون موقع دستت نمی لرزید.(دانش اموز مهدی کشاورز)

12-اگر پادشاه بودی به احترام معلمت بر خیز ( دانش آموز مهدی نصرتی)

13- رئیس هم که بشم واسه وطنم کارگرم (علیرضا نوروزی)

14- از ترک های پای مادرم فهمیدم که در بهشت هم قحطی می شود.(محمد وثوقی)

از کلاس چه خبر(نهم _ مردانگی و گذشت)

امروز بازهم از آن اتفاق های جالب درکلاس پیش آمد که دلم نیامد آن را ننویسم.

به محض ورود به کلاس یک دعوای نوجوانی بین دو دانش آموز را دیدم.خیلی خونسرد به آن دعوا نگاه کردم.کم کم بچه ها با دیدن سکوت و وقار و ابهت معلمشان آن دونفر را از هم جدا کردند و من نیز با کمی تذکر به این زد و خورد پایان دادم.اما این پایان ماجرا نبود.ابتدا با نظم دادن به کلاس به قول یکی از دانش آموزان یک محکمه ای را انداختم که در آن هر دو طرف دعوا  و کلیه بچه های کلاس به یک آرامشی رسیدند که در نهایت با عذر خواهی یکی از طرفین دعوا ماجرا پایان یافت.

اما جالب بودن این واقعه کجاست؟

یکی دو روزی است که یک دانش آموز جدید به مدرسه ما آمده است.او از یک محله دیگر و مدرسه ای دیگر آمده است.با دانش آموزان ومعلمان آشنا نیست. با مدرسه جدید و فضای آن کمتر اشناست.طبیعی است که اگر بخواهد با این محیط  جدید مچ شود کمی دشوار است.مضافا اینکه نوجوان های محلی از یک احساس برتری جویانه بر خوردارند و معمولا با غریبه ها براحتی دوست نمی شوند.طبیعی است  که آن فرد جدید وغریبه هم نمی خواهد بچه های محله او را ضعیف بپندارند.از این رو احتمال دعوا بالا می رود. رفتارفرد غریبه  تا چند روزی  زیر ذربین  دیگر دانش آموزان قرار می گیرد.یک برخورد کوچک از سوی فرد جدید با سوظن بقیه مواجه می شود.در این جا احتمال زد و خورد بالا می رود.نوجوان تازه وارد نیز می خواهد به شیوه ی زور مندانه قدرت خود را به دیگران نشان دهد.خوب نتیجه مشخص است.در این حالت یک دعوا و تنش و زد و خورد پیش خواهد افتاد.

من شروع کردم به سخنرانی.بعد از گفتن چند جمله دانش آموز جدید اجازه خواست که صحبت کند. من به او اجازه دادم. او در صحبت هایش حرف های جالبی زد که حاضرین را به نوعی به وجد در آورد.خود من نیز از نحوه گفتار او کمی تکان خوردم.البته سعی کردم هر جا او به خطا می رود صحبت های اورا قطع کنم.او در یکی جملاتش حدیثی از حضرت علی گفت که نشان داد او  فهمیده  است.او گفت حضرت علی (ع) می فرمایند که حق را بگو اگر چه به ضرر تو باشد.البته حرف های دیگر هم زد که جای گفتنش  نیست .سپس من هم تا حد ممکن در جهت دفاع از او و حل موضوع چند نکته گفتم که حاضرین و از جمله دانش آموز جدید به نوعی از کار خود ابراز ندامت و پشیمانی کردند ودر نهایت دانش آموز جدید با وجود اینکه کمترین تقصیر را داشت و با وجود اینکه یک سال از بقبه بزرگتر بود اجازه خواست تا از طرف مقابلش عذر خواهی کند.او این کار را کرد و با تشویق حاضرین روبرو شد.بعد از آن یکی از دانش آموزان آمد و گفت من تمام سوالات و تمریناتم را که نوشته ام به او خواهم داد وبه در درسهایش کمک خواهم کرد.

بچه های کلاس یادگرفتند که هنر دوست پیدا کردن خیلی لذت بخش تر از  دشمن تراشی است.من مطمئن هستم او در آینده بهترین دوست کلاس خواهد شد.

او آینده خوبی خواهد داشت.شجاعت و مردانگی او در عذر خواهی کردن من و همه دانش اموزان را تحت تاثیر قرار داد.

بیایم گذشت و فداکاری را تدریس کنیم.لذتی که در بخشش است در انتقام نیست. 

آخرین نسل(کتاب مطالعات اجتماعی سال اول دببرستان)

حیف داره میشه.خیلی با موضوعاتش حال می کنم .کتاب درسی مطالعات اجتماعی سال اول دبیرستان را می گویم. مطالبش آخرین نسل ازموضوعات درسی علوم اجتماعی مبتنی بر آموخته های 20 سال پیش جامعه ما و دوران دانشجویی خودم  است.کتاب های  علوم اجتماعی دوم وسوم وچهارم فعلی دبیرستان یا رویکرد فلسفی دارد یا فرهنگی یا سیاسی. به همین خاطر هم دانش آموزان وهم معلمان با آن رابطه خوبی ندارند.همچنین با شرایط جامعه ما همخوانی ندارد.اما اگر به موضوعات درس مطالعات اجتماعی اول دبیرستان که در پایین آمده نگاه کنید می بینید که همه مطالب آن با لایه های اجتماعی جامعه خودمان ایران مطابقت دارد.

امسال یعنی سال تحصیلی 94-93بعنوان آخرین سال تحصیلی نظام جدید آموزشی که از سال 1374 شکل گرفت در پایه اول دبیرستان است. سال بعد دیگر چیزی بنام اول دبیرستان نخواهیم داشت.در این پایه احتمالا بیشتر کتاب ها به تاریخ می پیوندند.از این رو سعی می کنم مهمترین قسمت های کتاب مطالعات اجتماعی را که حدود 20 سال آنرا تدریس کردم در اینجا بنویسم تا هم یادگاری از دوران تدریس این کتاب و محتوای آن را برای همیشه داشته باشم و هم برای دانش آموزان نسل آخر که  فصلهای پنجگانه این کتاب را می خوانند خاطره ایی از نحوه تدریس بنده و مثال ها و بحث های سیاسی و اجتماعی که در کلاس مطرح می شد باشد.به دانش آموزان  عزیز توصیه می کنم هنگام مطالعه این درس یک نکته را فراموش نکنند و آن عشق و علاقه اینجانب به فراوانی مثالهایی که برای هریک از موضوعات کتاب می زدم تا شما خیلی خوب به عمق آن مسئله پی ببرید.

در ضمن اگر خاطره ای از مباحث کتاب دارید ممنون می شوم با ذکر نام و نام خانوادگی خود همراه با کلاس در بخش نظرات آنرا بطور مختصر بیان کنید.

الف- ترم اول

فصل اول:

1-شناخت حاصل از زندگی و شناخت علمی

2-تعامل اجتماعی و انواع گروههای بادوام مثل خانواده وملت واینکه اثرات "ما" بودن در جامعه بیشتر است یا "من" بودن

3-ارزش وهنجار- تفاوت آنها چیست؟فایده آنها برای جامعه چیست؟

4-هماهنگی وتضاد ارزشها در جامعه

5-خودآگاهی چیست؟چگونه حاصل می شود؟

6-خصوصیات افرادی که دچار دوگانگی ارزشی می شوند.

7-خصوصیات افرادی که دچار مطلق گرایی می شوند.

فصل دوم:

8- تعریف نقش اجتماعی با مثال های گوناگون از خودتان.

9-حقوق نقش وتفاوت آن با تکالیف نقش همراه با چند مثال از حقوق والدین و معلمان و شهروندان و حاکمان

10-علت وابستگی نقشها در گروه چیست؟

11-تعریف آرمان اجتماعی همراه با مثال.تعریف خودم:مهمترین ارزشها و اهداف هر گروهی که به آسانی دست یافتنی نیست وبرای رسیدن به آن باید تلاش زیادی کرد و گاهی باید جانفشانی کرد مثل آزادی . رفع فقر. نابودی فساد. امنیت.

12-خصوصیات یک سیستم یا یک نظام یا یک دستگاه مانند موتور ماشین یا قلب یا  مدرسه یا خانواده

13-تعریف نظام اجتماعی همراه با مثال

14-تفاوت خرده نظام با نظام اجتماعی کل و مهمترین خرده نظام های جامعه چیست؟ نظام سیاسی-نظام اقتصادی-نظام آموزشی-نظام خانواده

15-نتایج مطلوب و نا مطلوب یک نظام اجتماعی در جامعه مثل مدرسه

16-هماهنگی در نطام اجتماعی کل مثل رشد اقتصادی در کشور پیشرفته

17-تعریف جامعه پذیری همراه با مثال

18-عوامل جامعه پذیری

19-انواع روشهای جامعه پذیری با تعریف ومثال

20-فایده جامعه پذیری افراد چیست؟

فصل سوم:

19-تفاوت نظام خانواده با سایر گروهها

20-اثرات و فواید نظام خانواده برای نظام اجتماعی کل یا همان جامعه و کشور

21-تاثیرات نظام خانواده بر فرد مثل رشد شخصیت یا استقلال داشتن فرزندان

22-چرا نظام خانواده در طول تاریخ باقی مانده است؟

23-چرا زن و شوهر ها انتظارات همدیگر را برآورده نمی کنند؟سه دلیل اجتماعی آن را بطور مختصر بنویسید.

24-دو خصوصیت دوره نوجوانی چیست؟

25-دو مثال برای  اجتماعی شدن متفاوت والدین با فرزندان

توجه :

1-جملاتی که در کتاب کلمات قرمز رنگ دارند را یاد بگیرید.

2-به نمودارهای کتاب توجه کنید.

3-مروری برفصل نیز خوانده شود.

4-بارم فصلها عبارتند از فصل اول 7نمره-فصل دوم 8نمره- فصل سوم 5نمره

لطفا به این سوال نظرسنجی در بخش نظرات پاسخ دهید(در یک کلمه):

1-مهمترین عیب من در کلاس چیست؟

2-برای تدریس من حقیر چه نمره ای می دهید؟

ترم دوم

فصل چهارم

26-انواع فعالیت اقتصادی با مثال(تولیدی-توزیعی-خدماتی)

27-تفاوت رابطه دوستانه و رابطه اقتصادی

28-قاعده یا قانون مالکیت

28-انواع خرده نظامهای اقتصادی

29-تضاد طبقاتی و ارزشی شدن پول

30- عوامل موثر بر انتخاب شغل بخصوص خویشتن پنداری

31- انواع بیکاری همراه با مثال

32- رکود اقتصادی

33- راه های دخالت دولت در اقتصاد

فصل پنجم

34- وظیفه نظام سیاسی

35- انواع حکومت ها به همراه ویژگی آنها

36- انواع حکومت ها از نظر ارسطو

37- وظایف و  ویژگی های نقشهای رهبری - رئیس جمهوری - نمایندگان مجلس - شورای نگهبان - مجلس خبرگان و خطیب نماز جمعه

38- انتخاب کور چیست؟

39- انواع تهدید های خارجی

40- نقش احزاب سیاسی در کشور

41-مراحل انتخاب نمایندگان

گروههای آموزشی

چند سال بود که به جلسات گروههای آموزشی نرفته بودم.که این البته دلایل خود را دارد.و این دلایل نه مختص من بلکه بسیاری از همکاران بخصوص مردان است که عرض می شود.

1- حضور در این جلسات چندان امتیازی ندارد.

2-کمترین تاثیر گذاری را در فرایند تدریس و آموزش دارد.

3-این گروهها حتی در سطح سازمان نیز( بخصوص در دوره دبیرستان) ازهیچ نفوذی در انتقال محتوای جلسات برگزار شده و انتقاد به مفاهیم کتاب های درسی مخصوصا کتب درسی علوم اجتماعی به مولفین این کتابها را ندارند.

4-دیگر این جلسات از شادابی گذشته بر خوردار نیست .برای مثال دیگر از اردوهای علمی  دسته جمعی برای معلمان خبری نیست.اردوهای درس جغرافیا .اردوهای درس تاریخ.اردوهای درس زمین شناسی.اردوهای درس جامعه شناسی.

5-هیچگونه نوآوری وخلاقیت در رئوس برنامه های این نهاد وجود ندارد وبر عکس سالهای گذشته از کمترین جذابیت برخودار شده است.

من وقتی در این جلسه شرکت کردم تعداد افراد حاضر نسبت به جلسات سال های گذشته خیلی کم شده بود.وهمین موضوع باعث می شود که ارتباط  بین معلمان و همکاران هم کم شود و به طبع آن هماهنگی برای تدریس مناسب و یکدست هم کاهش می یابد.

شاید یکی از علل آن توسعه فضای مجازی ونقش پررنگ آن در آموزش و پرورش باشد.ولی اشکال جایی دیگر است.رویکرد آموزش وپرورش تغییر کرده است.نگاه از بالا همه چیز را خراب می کند.معلمان جز اجرا کنندگان تصمیمات از بالا هویت دیگری ندارند.واین عاملی برای بی انگیزه شدن آنها برای عدم مشارکت  در همه زمینه های اموزشی  از جمله  بی توجهی به برنامه های گروههای آموزشی مناطق  ویا حتی تدریس خوب و خیلی چیز های دیگر می شود.