از کلاس چه خبر (ششم)

یک کلاس تاریخ چه ویژگی های باید داشته باشد؟

نقل مطالب آن بی کم و کاست.(تاریخ نقلی)

نقل مطالب آن و مقاسیه آن با شرایط فعلی همراه با تحلیل (تاریخ تحلیلی).

ما تاریخ می خوانیم که از آن چیزی یاد بگیریم.حضرت امام خمینی(ره) در یک جمله معروف فرموده اند:تاریخ معلم انسانهاست .

یعنی از تاریخ باید درس بگیریم تا دیگر آن را تکرار نکنیم.تاریخ سرگذشت زندگی اجتماعی انسانهاست.یعنی در تاریخ می خوانیم که چه بر سر انسانها گذشته است.

امروز در کلاس تاریخ ایران و جهان 2 سوم انسانی در درس اول از تحولات مذهبی پدید آمده در اواخر قرون وسطی در اروپا مطالبی را برای دانش آموزان به نقل از کتاب بیان کردم.این مطالب شامل موارد زیر است:

1- در قرون وسطی همه ی دانش ها در اختیار کلیسا بود.

2-همه ی مردم رعایای کلیسا بودند.

3-هر گونه تفسیرو توضیع کتاب مقدس واحکام مسیحیت جز از طریق کلیسا و رهبران آن نباید صورت بگیرد.

بعد از آن معدودی از دانش آموزان هر یک به ظن خود مطالبی را  بیان کردند که در نوع خود جالب اما جنجال بر انگیز بود.تحلیل بحث را من با یک سوال آغاز کردم.

آیا می توانید مصداق این نوع از ویژگی های قرون وسطی را در دنیای امروز پیدا کنید؟

پاسخ ها عبارت بود از کشتار های مردم در غزه و فلسطین توسط اسراییل.

قتل و غارت مردم عراق وسوریه توسط داعش وادعای خلیفه گری رهبر آنان بر تمام مسلمانان.

برخورد با بد حجابی یا بی حجابی.

برخورد قهری با صاحبان خرد واندیشه و روزنامه نگاران.

شاگردان از بین این مطالب ترجیع دادند موضوع حجاب را با دید عقلی و تاریخی بررسی و تحلیل کنند که البته بدلیل بی تجربگی در آداب فرهنگ گفتگو بحث آنان کلاس را کمی از هدفش دور کرد که من آنرا جمع کردم ولی به هدفی که می خواستم یعنی رشد استدلال کردن بچه ها از جریانات تاریخی رسیدم.

خلاصه تاریخ را باید برای بچه ها طوری بازگو کرد که برای آنها درس شود تا در زندگی فردی و اجتماعی از آن استفاده کنند.در غیر آن صورت ما دوباره مجبور می شویم تاریخ را تکرار کنیم واین یعنی عقب ماندگی.

سیری در کتاب تاریخ دوم دبیرستان

کتاب تاریخ را شروع می کنیم برای تدریس. در ابتدا چگونگی به قدرت رسیدن حکومت و شکل گیری آن را بیان می کنیم.اینکه بنیان گذار آن کیست؟ چه جنگهایی کرده است؟ چه مناطقی را به قلمرو خود اضافه کرده است؟ با چه کسی ازدواج کرده است؟کدام رقیبان خود را به قتل رسانده؟بعد از او چه کسی به قدرت رسیده است؟او جه جنگهایی انجام داده است؟کجا ها را فتح کرده است؟به شرق یا غرب لشکر کشی کرده است یا نه؟و همینطور پادشاهان بعدی وبعدی.سپس نوبت بیان علل سقوط حکومت می رسد.در این مرحله کتاب تاریخ از عوامل مختلفی می گوید.مثل بدرفتاری با زیر دستان.حسادت.شرب شبانگاه و خواب صباح و گماردن افراد نااهل بر منصب قدرت.ازجنگهای بی مورد و بی فایده تا فساد در دستگاه حاکمه.ودر آخر هم از هنر ومعماری و دین وعلم تا چند نمونه از آثار تاریخی از آن دوره برای بجه ها گفته می شود.البته که باید از چگونگی حفظ و موفقیت های حکومت ها هم کمی گفته شود.مثل توجه به دانشمندان در بعضی دوره هامانند خواجه نظام الملک طوسی در دوره ی ملک شاه سلجوقی یا شایستگی های بعضی پادشاهان مانند داریوش کبیر در دوره هخامنشیان.اما این کتاب از بستر جامعه از مردم از اوضاع اقتصادی واجتماعی مردم غافل مانده.چه دردها وناله های که در خطوط کتاب تاریخ دیده نمی شود.چه زجر های که از سوی مردم در هنگام جنگها و قحطی ها و بلایای طبیعی یا انسانی کشیده شده و در کتاب دیده نمی شود.دریغ از یک تصویر از مردم کوچه وبازار.دریغ از یک تصویر ازکارو شغل مردم.از لباس مردم .از خانه های مردم .ازمراسم ها.ازجشن ها .از غمها یشان.

کتاب تاریخ پر شده از کلماتی مانند جنگ.سلطه.تصرف.زمینه های گسترش.علل سقوط.قلمرو.تاسیس حکومت.حمله.فتح.مناطق.جاه طلبی.تایید حکومت توسط خلیفه.اوج اقتدار.ضعف وناتوانی.دوران شکوفایی.ومامعلمان خودمان سعی می کنیم لابلای کتاب از مدارای پادشاهان ازگذشت ها از مهربانی ها آنان چیزی را پیدا کنیم وبرای دانش آموزان بگوییم.

تصاویر کتاب هم یا نقشه های تاریخی ار وسعت قلمرو است یا سرباز سواره نظام یا آثار باستانی وچیز هایی از این قبیل که باز هم از قهرمان پروی و قدرتمندی و اقتدار که البته لازم است گفته است.اما در این تاریخ چیز دیگری اتفاق نیفتاده است؟دانش‌اموز این سوالات را از معلم خود می پرسد.وما به او حق می دهیم.